Renault: Wat is ‘mantelzorger’ in het Frans?
Bij Renault Nederland en RCI krijgen medewerkers alle ruimte om te mantelzorgen. Hoogst ongebruikelijk in de autobranche.
Resetten. Dat moet Sem altijd even als hij uit school komt, zegt Ellen Hos, zijn moeder. Een uur of anderhalf achter de computer, dan komt hij tot rust. Ellen Hos – Assistent Fleetsales bij Renault Nederland – zorgt dat ze ruim op tijd klaar zit, dat de computer al aan staat. Zelfs voor een beker drinken is Sem te opgefokt. Zie ze zitten achter hun computers: de jongen van 9 met autisme kalmeert, zijn moeder van 39 werkt.
Nicolien van Duinen luistert tevreden als Hos vertelt hoe het er bij haar thuis aan toe gaat. ‘Zelfs als Ellen wél wat drinkt met Sem onder werktijd, heb ik daar geen moeite mee,’ zegt de HR-directeur van Renault Nederland. ‘Dan logt ze ’s avonds gewoon nog een keer in.’ Ellen knikt instemmend. ‘Ik werk liever ’s avonds in de wetenschap dat Sem rustig is dan dat hij iedereen stress bezorgt. Zo ging het namelijk toen hij nog van school naar de opvang ging. Gillen, schreeuwen, krijsen. Soms vloog er een stoel door de woonkamer. Hebben we twee maanden volgehouden.’
Renault Nederland en haar financieringsmaatschappij RCI – samen zo’n 150 medewerkers – voert sinds eind 2014 een mantelzorgvriendelijk personeelsbeleid. Volgens Stichting Werk&Mantelzorg gebeurt dat zó goed dat staatssecretaris Van Rijn op 10 november persoonlijk langskomt om de Erkenning ‘Wij werken mantelzorgvriendelijk’ te overhandigen.
Hoe krijg je dat voor elkaar, een mantelzorgvriendelijk bedrijf zijn? Dan betaal je bijvoorbeeld niet zeventig procent van iemands salaris uit als hij kortdurend zorgverlof opneemt (elke Nederlander heeft jaarlijks recht op tien van zulke dagen), maar honderd procent. Ook heeft Renault het maximum van drie maanden voor langdurig zorgverlof ‘eruit gehaald’, zegt Nicolien van Duinen. ‘Want als iemands moeder terminaal ziek is, kun je een medewerker moeilijk aan een maximum houden.’
De mantelzorgvriendelijke aanpak past binnen het ‘levensfasebewust personeelsbeleid’ van Renault. Al jaren is het bij het bedrijf gebruikelijk dat medewerkers zich niet ziek melden als hun kind ziek thuis blijft van school. Zoiets hoort nu eenmaal bij de ‘spitsuurfase’ van het leven, zoals Renault de periode van je 30ste tot je 45ste noemt. ‘In zo’n geval willen wij gewoon weten wat er aan de hand was en krijg je toestemming om thuis te blijven,’ zegt Nicolien van Duinen.
Zo veel soepelheid, dat was soms even wennen voor de medewerkers. Toen Gert Holtmans moeder vier jaar geleden een oogoperatie moest ondergaan, nam hij er een dag vrij voor. Hij vertelde dat een dag vóór de operatie terloops tegen iemand van HR. ‘Zij keek me verbaasd aan. “Vraag je daar vrij voor? Dat is helemaal niet nodig, joh! Wij geven je vrij.”‘ Holtman – een 55-jarige area operations manager – kan nog steeds niet geloven dat HR zo gul was. ‘Je doet het je baas toch niet aan om vrij te vragen om voor je ouders te zorgen? Dat is toch privé?’
Nee, dat is niet privé, vinden ze bij Renault. En ja, dat doe je je baas dus wel aan. Nicolien van Duinen heeft zelf ouders die langzaam hulpbehoevend worden. Maar dat is niet haar drijfveer om mantelzorg te promoten, beweert ze. ‘De overheid vraagt steeds vaker aan mensen om hun zaakjes zelf te regelen. Mantelzorgen hoort daar bij. Vandaar ons beleid. En bovendien is mantelzorgvriendelijk beleid een prachtige arbeidsvoorwaarde. We willen gewoon een goede werkgever zijn.’
Toch had Van Duinen de wind aanvankelijk niet mee. De medewerkers zijn volgens haar ‘enorm betrokken’, de sfeer is ‘fantastisch’ en het ziekteverzuim is met anderhalf procent ‘zeer laag’. Liever had ze overbelaste mantelzorgers gehad. Of een torenhoog ziekteverzuim. Of dramatische uitkomsten van medewerkersenquêtes. ‘Dan had ik kunnen zeggen: Jongens, hier moeten we wat aan doen! Maar dat was allemaal niet aan de orde.’ En dus moesten met name de Franstalige leidinggevenden ‘echt wel even wennen’ toen HR kenbaar maakte dat het een heus mantelzorgbeleid wilde invoeren.
Het begon al met die term: mantelzorg. Het kostte Van Duinen heel wat moeite om te achterhalen wat “mantelzorger” is in het Frans. Ze kwam uit bij “aidant proche”. ‘Maar dat is geen ingeburgerd begrip in België en Frankrijk. Werk en privé zijn er veel meer gescheiden dan hier.’ ‘We werken hier best met kleine teams,’ zegt Nicolien van Duinen. ‘Sommige managers vreesden dat medewerkers te zwaar zouden worden belast als een collega afwezig zou zijn. Laat staan als twee mensen van één afdeling tegelijk verlof wilden opnemen.’
Hoe overtuigde HR de leidinggevenden en de managers? Van Duinen: ‘Ik heb steeds geroepen: Dit is preventief bedoeld. We moeten voorkomen dat mensen overbelast raken, want dan kunnen ze uitvallen en gaat het geld kosten. Uiteindelijk zeiden ze: Je hebt gelijk.’ HR organiseerde een lunch waarin voorlichting werd gegeven over mantelzorg, er werden brochures verspreid over werk en mantelzorg, er werd een pagina ingericht op intranet. En tot nu toe is het niet voorgekomen dat twee collega’s gelijktijdig verlof wilden opnemen.
De echte winst van mantelzorgvriendelijk beleid zit niet zozeer in financiële besparingen, meent Gert Holtman. Hij gaat met zijn 89-jarige moeder naar de tandarts, het ziekenhuis, de kapper. ‘Het geeft me rust dat mijn werkgever met me meedenkt en me vertrouwen geeft, zodat ik mijn moeder kan begeleiden. Renault is goed voor mij en daardoor ben ik supergemotiveerd om mijn best te doen. Ik werk graag een uurtje over.’ Van Duinen hoort het glunderend aan. ‘Zie je? Het werkt.’
Ellen Hos en haar man gaan de mantelzorg anders inrichten. Ellens vader gaat met pensioen en dus zijn hij en Ellens moeder er voortaan op maandag- en dinsdagmiddag voor Sem. Want eigenlijk, bekent Ellen, werkt ze toch het liefst hele dagen op kantoor. ‘Gebroken dagen zijn onhandig voor collega’s. En als mijn ouders oppassen, weet ik dat Sem in goede handen is.’ Voor haar man is mantelzorgen lastig, vertelt ze. Hij werkt bij een bedrijf waar de term ‘mantelzorg’ nooit wordt gebezigd en moet zo nodig vrije dagen opnemen. Nicolien van Duinen schudt haar hoofd als ze dit hoort: ‘Ook voor dat bedrijf gelden wettelijke regels, hoor! Maar je moet het bespreekbaar durven maken.’ Ellen kijkt zuinig: ‘De bedrijfscultuur is er daar niet naar. Ik denk dat dat voor veel bedrijven geldt.’
In elk geval geldt het voor autobedrijven, weet Nicolien van Duinen. ‘In de autobranche zijn wij pioniers op dit gebied.’ Brancheorganisatie BOVAG toonde zich geïnteresseerd en heeft gevraagd of Renault de aanpak onder de aandacht wil brengen bij dealers. ‘Mantelzorgvriendelijk beleid kom je tegen bij zorgorganisaties, niet in de mannenwereld die de autobranche is,’ zegt Van Duinen. ‘Mannen zijn vaak niet zo open over mantelzorg. Het is tenslotte usance dat vrouwen zorgen. Hier zitten gelukkig ook mannen die erin geloven.’
Tekst: Stan Verhaag. Foto: Ingmar Timmer
Links: Ellen Hos (Assistent Fleetsales) reachts: Nicolien van Duinen (HR-directeur Renault NL) en midden Gert Holtman (Area Operations Manager After Sales en Quality).