ZZP Nederland organiseerde samen met stichting Werk&Mantelzorg het onderzoek naar de ervaringen van zelfstandigen met werk en mantelzorg. ‘Wij wilden bijvoorbeeld weten of zelfstandigen een spagaat ervaren tussen hun flexibiliteit en de invloed van mantelzorg op hun inkomen’, legt Frank Alfrink, directeur van ZZP Nederland uit. ‘En wat zij nodig hebben om mantelzorg en werk goed te kunnen combineren.’
‘De flexibiliteit van zelfstandigen is een groot voordeel bij het verlenen van mantelzorg’, gaat Frank verder. ‘Maar tegelijkertijd betekent een uur niet werken ook een uur niets verdienen. Mantelzorg verlenen is dan ook direct: inkomen verliezen. In het onderzoek zien we dat 58% van de respondenten die spagaat inderdaad als een probleem ervaart. Toch kiezen veel zelfstandigen desondanks toch voor mantelzorg verlenen, laten de onderzoeksresultaten zien. Uit betrokkenheid, dankbaarheid of plichtsgevoel.’
Geen speciale regelingen voor zelfstandige ondernemers
‘Zelf vind ik het principe van de participatiemaatschappij een duidelijk principe, zeker op papier. Macro-economisch klopt het ook helemaal. Maar op meso- en microniveau gaat het scheef. Daar ervaren mensen voor mijn gevoel te veel druk. Het lastige voor zelfstandigen is dat er geen speciale regelingen voor hen zijn, zoals voor mensen die in loondienst werken. Natuurlijk kiezen veel zelfstandigen zelf voor zelfstandig ondernemen en dat betekent ook een keuze voor eigen verantwoordelijkheid rond mantelzorg. Maar zo zwart-wit is het leven niet, en het zelfstandigenbestaan ook niet. Ook is mantelzorg niet altijd iets waar je heel bewust voor kiest. En daar komt bij dat de politiek steeds meer mantelzorg verlangt. Dat maakt het lastig voor zelfstandigen.’
Meer begrip
‘Ik zie vaak dat de omgeving van een zelfstandige zegt: ‘Jij hebt de tijd en de flexibiliteit om voor iemand te zorgen.’ Maar die omgeving vergeet dan voor het gemak even dat de zelfstandige daarmee wel direct inkomen inlevert. Wij zouden als ZZP Nederland veel meer aan die bewustwording willen doen. Zodat de omgeving meer inzicht krijgt in de positie van zelfstandigen en meer begrip krijgt voor hun rol en keuzes.
Het is juist voor zelfstandig ondernemers de kunst om voor een goede balans tussen werk en mantelzorg te zorgen. Om de zorg goed te plannen en tegelijkertijd hun bedrijf goed te laten lopen. En goede zelfzorg is voor iedereen belangrijk, maar voor zelfstandigen al helemaal. In loondienst kun je nog een leidinggevende hebben die jou wat in bescherming neemt en je helpt om de situatie goed te regelen, maar als zelfstandige moet je alles zelf doen. Ook goed voor jezelf zorgen.’
Tips
We kunnen als ZZP Nederland zelfstandigen helpen met de juiste informatie. Zo geldt veel informatie voor mensen in loondienst natuurlijk ook voor zelfstandigen. Die informatie kunnen we beschikbaar maken voor zelfstandigen. Denk aan tips als:
– Maak heldere afspraken met degene voor wie je zorgt en je omgeving.
– Baken af wanneer je mantelzorg verleent en wanneer niet.
– Kijk of je taken kunt delegeren (rond mantelzorg of rond je bedrijf).
– Kijk of je gebruik kunt maken van respijtzorg, mantelzorgmakelaar of andere ondersteuningsvormen.
– Schakel de juiste zorgverleners in.
– Realiseer je dat jij niet alles in je eentje kunt en hoeft op te lossen.
Meer informatie helpt al
‘Zelf heb ik bij Menzis gewerkt. Dat kreeg in 2011 de Erkenning voor mantelzorgvriendelijk werken. Ik zag toen hoeveel het alleen al opleverde om helder te communiceren over de mogelijkheden die er zijn om werk en mantelzorg te combineren. Voor zelfstandigen zal dat precies zo werken. Alleen al informatie over ondersteuningsmogelijkheden en tips voor zelfzorg geven kan het al gemakkelijker maken om werk en mantelzorg te combineren. In het onderzoek geeft 39% van de respondenten ook aan dat meer informatie over ondersteuning en hulp hen zou helpen.’
Duurzame inzetbaarheid voor zelfstandigen
‘Als ZZP Nederland sturen wij momenteel sterk op duurzame inzetbaarheid van de zelfstandigen. In bedrijven is dat al veel langer een thema, maar het is natuurlijk net zo belangrijk voor zelfstandig ondernemers. Tot nu toe vallen zij uiteraard bij werknemersregelingen buiten de boot. Maar om in alle discussies over inzetbaarheid van mensen te spreken over werkenden in plaats van werknemers, verruimen we de communicatie. Zo is ZZP Nederland ook actief betrokken bij de Longalliantie rond beroepsziekten. Daarin spreken we nu overal over werkenden, zodat in de bewustwording ook zelfstandigen worden betrokken. Verder onderhandelen we met zorgverzekeraars bijvoorbeeld over de providerboog van eerstelijns zorgverleners speciaal voor zelfstandigen. In deze providerboog zitten eerstelijns zorgverleners die bij voorkeur zelf ook zelfstandigen zijn. Van belang is namelijk dat in de diagnose en de behandeling goed gekeken wordt naar het effect op de inzetbaarheid. Een zelfstandige kan namelijk moeilijker even een paar weken rust houden dan iemand in loondienst. Rust houdt immers in dat er in die periode niets verdiend wordt. Tot nu toe maakte het thema werk en mantelzorg nog geen deel uit van het bezig zijn met duurzame inzetbaarheid. Goed idee om nu te kijken hoe we dat thema erin gaan vervlechten. Wij gaan zeker met Werk&Mantelzorg om tafel om de communicatie rond werk en mantelzorg voor zelfstandigen verder op te pakken.’
Lees hier het Factsheet Zelfstandigen en mantelzorg